Dizia la ben-talhada:
Dizia la ben-talhada:
«Agor’a viss’eu, penada,
ond’eu amor hei».
A ben-talhada dizia:
«Penad’a viss’eu un dia
ond’eu amor hei».
Ca, se a viss’eu, penada,
non seria tan coitada
ond’eu amor hei.
Penada, se a eu visse,
non ha mal que eu sentisse
ond’eu amor hei.
Quen lh’hoje por mí rogasse
que non tardass’e chegasse
ond’eu amor hei.
Quen lh’hoje por mí dissesse
que non tardass’e veesse
ond’eu amor hei.
Cantiga «Dizia la ben talhada», de
Pedro Anes Solaz no Cancioneiro da
Biblioteca Nacional - B 828. Dispoñíbel
Carlos Callón. Universidade da Coruña. Tese de Doutoramento 2017. Directora e director: Pilar García Negro e Manuel Ferreiro Fernández
Unha muller fermosa láiase en voz alta por outra muller, de quen desexaría que sofrese de amor como ela sofre. A cantiga termina expresando o seu desexo de que poidan encontrarse axiña, enténdese que elas dúas, polo que sería unha pasaxe do despeito á ansia do reencontro. Varios editores interpretaron un poema lésbico, polo que modificaron os testemuños dos manuscritos. Outra posibilidade hipotética é que nas catro primeiras estrofas fale dunha rival.
A partir del estudio de los trabajos de otros ensayistas, como Peter Dronke, se encontró con que en la Edad Media en Baviera tres monjas habían escrito unas epístolas explícitas, cuyas destinatarias eran sendas religiosas a las que echaban de menos, mientras que la trobairitz occitana Bieiris de Romans le declaraba su amor a María, quien, pese a algunas interpretaciones contrarias, tenía poco de virgen y mucho de amada.
Pese a que Dizia la ben-talhada la firmaba un varón, era la quinta muestra de poesía amatoria lésbica en el continente. Un hallazgo singular que entroncaría con los ejemplos bávaros y provenzal, aunque no hay que olvidar los poemas escritos por mujeres durante el siglo XII en el Reino de Granada: entre las gacelas hay una humana / que posee mi alma y tiene mi corazón. Atribuida a Zaynab o a Hamda bint Ziyad, hermanas y oriundas de Guadix, la traductora y arabista María Jesús Rubiera Mata dudaba de su carácter y se planteaba si podría tratarse de «un tópico literario o de homoerotismo».
«Hay un esfuerzo denodado de los especialistas por no querer entender que una mujer que desea tocarle los pechos a otra es lesbiana. Niegan el carácter amoroso del poema y, en el caso de Dizia la ben-talhada, modifican el género de forma intencionada porque tienen una idea preconcebida de que en los textos no existen las relaciones homosexuales. Sin embargo, es significativo que no indiquen el cambio realizado», explica el autor del libro Amigos e sodomitas (Sotelo Blanco), donde profundiza en la configuración de la homosexualidad en el medievo.
Hai unha cantiga en que Afonso Eanes do Cotón lle espeta a María Mateu que é «tan desejosa de cono como eu».
Ten razón o medievalistaRip Cohen cando sinala que os primeiros en entenderen que era un texto lésbicoforon todos os investigadores que decidiron adulteralo.
Mutacións semellantes vivíronas outras cantigas en que se fala das relacións entre dous varóns, nas cales os redondísimos os finais de «namorado» e «guardado» viron como lle nacía na súa pasaxe á imprenta un rabecho final que os feminizaba e heterosexualizaba. Do mesmo xeito, houbo editores que propuxeron mudar (por favor, reparade ben…) «maridos» por «maridas», porque non vían «indicios polos que puidese acusarse ao poeta de homosexualidade».
No que teñen razón é en que no seu caso non hai «indicios». Hai todo un texto.
E, ben, as «maridas» que estes filólogos propoñen para heterosexualizar a cantiga simplemente non son filoloxicamente válidas
Resumo: A cantiga «Dizia la ben-talhada», atribuída ao trobador galego-portugués Pedr’Eanes Solaz, presentouse na maioría das edicións dos séculos XIX e XX (e nalgunhas do XXI) a través da modificación de pronomes femininos en masculinos, para denotar unha relación heterosexual que non figura no texto. Neste artigo desenvólvense as diferentes hipóteses interpretativas sobre a composición, en diálogo con outros textos literarios medievais semellantes (romances, mediolatinos e andalusís). Conclúese que a hipótese máis probábel á luz dos datos de que se dispón é que se trata dunha composición amatoria entre dúas mulleres e que como tal debe ser restituída a súa edición.
Abstract: The cantiga «Dizia la ben-talhada», attributed to the Galician-Portuguese troubadour Pedr’Eanes Solaz, appeared in most of the editions of the 19th and 20th century (and in some of the 21st) modificating feminine pronouns into masculine, to denote a heterosexual relationship that does not appear in the text. In this article are developed the different interpretive hypotheses on omposition, in dialogue with other similar medieval literary texts (Romance, mid-Latin and Andalusian). It is concluded then that the most likely hypothesis, in the light of the available data, is that it is an amateur composition between two women and that as such, it should be restored to its edition..
SABÍAS QUE....
A metade dos textos europeos medievais que tratan sobre lesbianismo están escritos en galego?
Un deses textos fala dunha parella, Sancha e María, e que nos indica mesmo a rúa de Compostela onde moraban?
O bispo que converteu Santiago en sé episcopal foi acusado de sodomía e que, a raíz diso, disque realizou un milagre? E sabías que a súa historia foi recuperada na década de 1940 por Lorenzo Varela e Luís Seoane como alegato contra a homofobia?
O prior do mosteiro de San Domingos de Bonaval no século XIII era coñecido polo seu amor por outros homes?
No reino de Galiza tiveron moita devoción sant@s transxénero, que seica naceran ou morreran aquí?
As pedras de Santiago agochan historias que falan de relacións de amor e desexo entre homes, como a desventurada de Paio de Albeos, ou a apaixoada de David e Xonatán?
Recopilei esta información como un agasallo para a miña "amigA", para celebrar o noso primeiro cambio de ano xuntas, pero creo que pode ser de interese para moitas máis persoas, por iso decidín deixar aquí a información e fontes para que máis persoas poidan coñecer "Dizia la ben talhada", esta mostra de amor entre mulleres no Medievo, e agradecer a todas as persoas que traballan para que esta información saia á luz.
